Quy trình này hướng dẫn cách cấy máu bệnh nhân đúng kỹ thuật đảm bảo chất lượng trong quá trình xét nghiệm.
Quy trình này được áp dụng tại bộ phận vi sinh- khoa xét nghiệm khi tiến hành thực hiện kỹ thuật cấy máu.
Nhân viên được giao nhiệm vụ thực hiện cấy máu có trách nhiệm tuân thủ theo đúng quy trình.
Nhân viên quản lý chất lượng xét có trách nhiệm giám sát việc tuân thủ quy trình.
ATSH: An toàn sinh học
QLCL: Quản lý chất lượng
QLKT: Quản lý kỹ thuật
BA : Blood Agar
MC : Mac Conkey Agar
BHI: Brain Heart Infusion
SPS: Sodium polyanethole sulfonate
DVKH: Dịch vụ khách hàng
-
Chai cấy máy được theo dõi hàng ngày nhờ hệ thống cấy máu tự động BACTEC. Hệ thống này chứa tối đa 50 chai máu, máy tự động ủ và lắc liên tục.
Trong môi trường cấy, khi có sự hiện diện của vi sinh vật trong mẫu, chúng sẽ thực hiện quá trình trao đổi chất, thải khí carbonic (CO2) vào môi trường, lượng CO2 này phản ứng với một chất nhuộm được gắn trong bộ phận cảm biến ở mỗi đáy chai (sensor). Phản ứng này điều chỉnh lượng ánh sáng được hấp thu bởi một bộ phát quang trong sensor và đèn huỳnh quang trong máy quét 10 phút 1 lần vào lớp màng đáy chai để phát hiện nồng độ CO2. Phần Photo Detector đo mức phát quang tương ứng với hàm lượng CO2 vi sinh vật thải ra môi trường. Sau đó, hàm lượng CO2 này được máy phiên dịch cho ra kết quả dựa theo thông số mẫu dương tính đã được cài trước.
Môi trường nuôi cấy chứa các chất dinh dưỡng như:BHI, SPS giúp các vi khuẩn tăng sinh tốt trong môi trường.
Thiết bị
Tủ an toàn sinh học
Tủ ủ ấm CO2
Tủ ủ ấm vi sinh
Kính hiển vi Olympus
Que cấy
Vật liệu
Ống nghiệm các loại
Que cấy nhựa sử dụng một lần
Chai cấy máu bảo quản ở nhiệt độ 15-30 0C
Môi trường BA
Môi trường MC
Môi trường Sabauroud
Các môi trường, hóa chất cho định danh vi khuẩn
Bộ thuốc nhuộm Gram
Mẫu bệnh phẩm
Chai cấy máu được lấy theo quy trình trong sổ tay DVKH
Chỉ tiêu cảm quan: Chai cấy máu không bị rạn nứt, thành phấn pha đặc không bị biến đổi về màu sắc và hình thể.
Sinh phẩm trước khi sử dụng phải đưa về nhiệt độ phòng15 phút (nếu để ở nhiệt độ 2-80C). Mẫu bệnh phẩm, thuốc thử phải đảm bảo chất lượng.
Ống nghiệm và lam kính phải sạch phải ghi rõ thông tin bệnh nhân.
Kỹ thuật phải tiến hành chính xác.
Hóa chất và thuốc nhuộm phải còn hạn sử dụng, không biến tính.
Mang đồ bảo hộ theo đúng quy định, mang gang tay trong lúc làm việc.
Thực hiện đúng quy trình phân loại chất thải và quy định ATSH.
Sau khi làm xong vệ sinh khu vực làm việc, phòng xét nghiệm bằng dung dịch khử khuẩn.
Tiếp nhận chai cấy máu
Tiếp nhận bệnh phẩm kiểm ra chai cấy máu các thông tin phù hợp với phiếu chỉ định, vào sổ xét nghiệm mã số vi sinh BMVS 09-17 và ghi mã số thứ tự tên bệnh nhân, bệnh phẩm, ngày cấy lên chai cấy máu.
Để chai cấy máu trong tủ ấm CO2 ở 350C, 5% CO2 hoặc máy cấy máu tự động Bactec và theo dõi hàng ngày.
Nếu cấy máu bằng phương pháp thông thường: Kiểm tra 02 lần/ngày khoảng (7 giờ 40 sáng và 15 giờ chiều), khi thấy máu có biểu hiện khác thường (đục, có váng, cặn ở đáy hoặc cặn xốp lơ lửng) thì lấy ra làm xét nghiệm tìm vi khuẩn/nấm.
Với chai của máy cấy máu tự động: Nếu dương tính có còi và tín hiệu xuất hiện trên màn hình ở vị trí nào thì lấy chai máu ở vị trí đó ra và làm xét nghiệm tìm vi khuẩn/nấm theo các bước sau:
+ Lắc đều bình máu: Dùng bơm kim tiêm hút một lượng 0,1ml dàn tiêu bản nhuộm Gram tìm vi khuẩn/nấm và tính chất bắt màu, hình thể của vi khuẩn/nấm, ghi vào sổ xét nghiệm.
+Cấy chuyển vào môi trường thích hợp theo kết quả nhuộm Gram: Dùng bơm kim tiêm hút 0,1ml.
Cầu khuẩn Gram (+) đứng thành đám như chùm nho: Cấy 1 đĩa BA/35oC/24 giờ
Trực khuẩn Gram (-): Cấy 1 đĩa BA+ 1 đĩa MC/35oC/24 giờ
Nếu nghi ngờ nấm chuyển vào môi trường Sabauroud: 1 ống để ở nhiệt độ phòng, 1 ống để ở 35 độ C theo dõi 2- 7 ngày
+ Các trường hợp khác cấy 1 đĩa BA + 1 đĩa thạch Chocolate/ 5% C02/350C/24 giờ.
- Ngày hôm sau kiểm tra khuẩn lạc, nhuộm Gram xem hình thể và tính chất bắt màu của vi khuẩn/nấm, tiếp tục dùng hóa chất và sinh phẩm thích hợp làm định danh để xác định loài vi khuẩn/nấm và làm KSĐ.
- Trả kết quả ngay cho bác sĩ lâm sàng khi có kết quả kháng sinh đồ.
- Nếu âm tính: Để tủ ấm với bình cấy máu thông thường đến ngày thứ 7 (với chai cấy máu của máy cấy máu tự động, máy sẽ tự động báo âm tính sau 5 ngày), làm tiêu bản nhuộm Gram và cấy chuyển trên môi trường thạch máu 35oC/24 giờ. Sau 24 giờ, nếu không mọc khuẩn lạc thì kết luận âm tính và trả kết quả xét nghiệm cho bác sĩ lâm sàng.
Lưu ý: các bước thực hiện hàng ngày đều ghi vào sổ tiến trình vi sinh BMVS 11-17.
Trả kết quả ngay cho bác sĩ lâm sàng khi có kết quả kháng sinh đồ.
Nếu âm tính: Theo dõi đến ngày thứ 7 (với chai cấy máu của máy cấy máu tự động, máy sẽ tự động báo âm tính sau 5 ngày), nếu không mọc khuẩn lạc thì kết luận âm tính và trả kết quả xét nghiệm cho bác sĩ lâm sàng.
Các thiết bị cần phải được kiểm tra bảo dưỡng và hiệu chỉnh định kỳ.
Kiểm tra nhiệt độ tủ nuôi cấy, tủ bảo quản môi trường thường xuyên tối thiểu ngày 2 lần.
Phải bảo quản môi trường, hóa chất ở điều kiện tốt.
Kiểm tra hạn sử dụng.
Sổ tiến trình vi sinh BMVS 11-17.
Kết quả nuôi cấy được trả theo biểu mẫu BMVS 01-17.
Kết quả kháng sinh đồ được trả theo biểu mẫu BMVS 03-17.
Lưu kết quả vào sổ xét nghiệmBMVS 09-17.
Tài liệu liên quan
Sổ tay ATSH: STATSH
Sổ tay DVKH: STDVKH
Quy trình vận hành máy cấy máu: QTVH-VS-02-17
Tài liệu tham khảo
Kỹ thuật xét nghiệm vi sinh vật và ký sinh trùng. NXB Y học, 2006.
Bactec Model 9050 operation manual Text book.